Eski ismi Eğin olan Kemaliye, Erzincan’ın küçük bir ilçesidir. Doğuda Tunceli, güneyde Malatya ve Elazığ, batıda ise Sivas şehrinin kesiştiği noktada yer alır. Dünyanın ikinci büyük kanyonu iddiasındaki Karanlık Kanyon’un içerisindedir. Eskiden Fırat Nehrinin kenarında yer alan Kemaliye bugün Keban barajının kollarının bu derin kanyon içerisinde ulaştığı son noktalardan birinde yer alır.
Uzun zamandır Fırat Nehri akmasa da kanyonun derinlik hissini arttıran barajın dingin suları manzaraya ayrı bir etki kazandırmış. Kemaliye Munzur dağlarının başladığı noktada yer alır. Dar ve derin bir vadinin (kanyonun) yamacında kurulan ilçe oldukça küçük ve şirin bir görüntüye sahiptir. İlçe merkezine girince Türkiye’nin diğer birçok yerine göre tarihi ve doğal yapısını korumuş bir yerleşimle karşılaşacaksınız. Yani ilçe sadece doğasıyla değil kültürel dokusuyla da oldukça çekici bir yerdir. İlçedeki evlerin çoğu orijinal ahşap yapısını korumuş. Evlerin yanı sıra dükkanlar, lokantalar, devlet binaları, okullar, hediyelik eşya satan yerler vb. yapılar da doğal ve tarihi dokuya uygun biçimde ahşap olarak inşa edilmişlerdir.
İlçe küçük ve iş sahası olarak sınırlı olanaklara sahip olduğundan Kemaliye’nin yerlilerinin çoğu Osmanlı’dan beri İstanbul’a göçmüştür. Kemaliye’nin asıl yerlileri Rumlarmış, daha sonra Ermeni ve Türk yerleşimine dönüşmüş. 1. Dünya savaşı yıllarından itibaren göçlerle (birçok yerde olduğu gibi) ermeni nüfusu hızla azalırken ilçenin bugünkü demografik yapısı oluşmuş. İlçede Rum ya da Ermeni etkisini evlerden ya da her yerde kalıntıları göze çarpan eski bahçelerden ve taş duvarlardan anlayabilirsiniz. Kemaliyeliler Osmanlının en iyi kasapları olarak bilinirmiş. Çünkü Kemaliye ulaşımı zor bir yerdedir ve tarıma müsait değildir. Bunun yerine yöre insanının geçimi hayvancılık ve ormancılığa dayalıymış. Hayvancılıkta ustalaşan Kemaliyeliler kasaplıkta da epey ünlenmişler. Bugün sakin sokakları yaz aylarında gelen ziyaretçilerle kalabalıklaşan Kemaliye’nin en önemli iş sahası turizm olmuş.
Kemaliye Karanlık Kanyon, ülkemizde doğa severlerin mutlaka görmesi gereken yerlerin başında geliyor. Karanlık Kanyon’da yapacağınız gezilerde her anın, her metrenin size sunacağı eşsiz manzaralara şahit olacaksınız; fotoğraf çekmeye doyamayacağınız müthiş fotojenik manzaralar sunan bir yer.
Kemaliye’ye Nasıl Gidilir:
Erzincan merkezden kalkan Kemaliye araçlarıyla 3, 4 saatlik yolculuğun ardından ilçeye varabilirsiniz. Bildiğim kadarıyla Doğu ekspresi ile İliç’e kadar gelen demiryolu da kullanabiliyor. Malatya, Elazığ ve Tunceli illeri üzerinden de karayoluyla yine 3, 4 saatlik yolculukla Kemaliye’ye ulaşabilirsiniz. Tunceli hariç bu illerin hepsinde belli saatlerde kalkan araçlar mevcut.
Konaklama:
Kalacak yer seçeneği pek fazla yok. İlçede konaklayabileceğiniz birkaç konak ve küçük otel mevcut. Bozkurt Otel, ilçenin en büyük oteli. Ayrıca Kemaliye Öğretmen Evi fiyat açısından oldukça uygun ve temiz. Ancak öğretmen evine gitmeden birkaç gün önce rezervasyon yapmakta fayda var. Kamp kuracağınız alanlar da mevcut. Çadırınızla da gidebilirsiniz.
Ne Yenir: Lökhane’de kavurma, keşkek, kabak çiçeği dolması, Lök gibi yerel yemeklerin tadına bakabileceğiniz gibi, Cumhuriyet lokantası ve diğer lokantalarda istediğiniz birçok çeşit yemeği yiyebilirsiniz. Kavurma yemeden dönmeyin yerli hayvanlardan elde edilen et oldukça lezzetli. Akşam yemeği için geç saate kalmamakta fayda var, zira lokantalar erken kapanıyor. Lök’ün tadına bakmanızı özellikle tavsiye ederim.
Kemaliye’ye Hangi Tarihlerde Gidilir:
Kemaliye, dört mevsim farklı güzellikler sunan bir yer. Ancak karayolu ulaşımının güç olması nedeniyle bahar ve yaz aylarında ilçeye gitmeniz daha yerinde olacaktır. Dutların olgunlaştığı dönemde giderseniz Pekmez Festivaline de denk gelebilir ve birçok etkinliğe katılabilirsiniz.
Kemaliye’de Kaç Gün Kalınır:
Eğer sadece dolaşmak ve keşfetmek için gidiyorsanız iki-üç gün fazlasıyla yetecektir. Bölgede görülmeye değer başka birçok yer daha var. Gitmişken oralara da zaman ayırmanızı öneririm. Örneğin, Malatya’nın Arapgir ilçesine bağlı Onar Köyü’nde görülmesi gereken tarihi kaya mezarları ve kaya yerleşimleri mevcut ayrıca 800 yıllık olduğu iddia edilen ve iyi bir şekilde korunmuş bir de cem evi var. Onar köyü Kemaliye’ye yaklaşık 20 km uzaklıkta. Anayoldan 5 km içeride kalıyor. Ayrıca Onar’da köylülerin kendi imalatı oldukça lezzetli şarapları var. Tadına bakmanızı öneririm. Doğa severler birkaç saat yolculukla Tunceli Ovacık’a gidebilir Munzur Gözeleri’ni de ziyaret edebilir.
Kemaliye’de Ne yapılır:
- Karanlık Kanyon’da Tekne Turu: Kemaliye’de yapmanız gereken ilk ve en önemli şey Karanlık Kanyon’da tekne turudur. Tur yaklaşık 35 dk. Kadar sürüyor. Bu süre boyunca fotoğraf çekmek yerine manzaranın tadını çıkarmanızı öneririm. Zira kanyonun derinliği yer yer 600 metreyi buluyor. Tekne turu için ilçede sanırım iki işletme var. Bunlardan biri olan Kanyon Kafe’de tekne turu için bilet alabilir ve beklerken kanyon manzaralı çay kahve içebilirsiniz. Tur fiyatları kişi başı 30 TL. Tekne turuna Kanyon Teras Kafe’de çıkacaksanız bu işletmeye ait bir Zipline ile küçük bir heyecan yaşayabilirsiniz. Zipline’i yapmanızı tavsiye ederim. Hem ucuz hem eğlenceli. Kişi başı 20 TL’ye zipline yapabiliyorsunuz. Hatırlatalım ki tekne turu yapılan yerlere ancak bir araç yardımıyla ulaşabilirsiniz. Yürümeyi seçerseniz yaklaşık yarım saatlik bir yol var.
- Taş Yol Yürüyüşü: Yapımı oldukça eskiye dayanan Taş Yol (ora insanı böyle adlandırıyor) insanların kazma küreklerle yapımına başladığı, uzun tünellerle kanyon boyunca İliç’e doğru devam eden eşsiz bir yol. Yol aslında araçlar için yapılmış ama 2019 da çökme sebebiyle araçlara kapatılmıştı. Taş yolda yapacağınız yürüyüşle tekneyle gezdiğiniz kanyonu, dolambaçlı ve uçurum kenarında giden bir yoldan yeniden keşfediyorsunuz.
- Ali Demirsoy Kemaliye Doğa Tarihi Müzesi: Kemaliye’de sizi en şaşırtacak görülmesi gereken yerlerden biri, Yüksek okul binasında Biyolog Prof. Ali Demirsoy tarafından kurulan Doğa Tarihi Müzesi’dir. Bu müzede Türkiye’nin farklı yerinden getirilmiş birçok böcek, kuş, yılan, balık vb. türlerinin örnekleri sergileniyor. Ayrıca Kemaliye Yağmur böceğini (Benekli Semender) de bu müzede görebilirsiniz. Özellikle böcek çeşitliliği yönünden etkileyici bir müze. Bina içerisinde bir de fil iskeleti mevcut. Dilerseniz onu da size gösteriyorlar. Ayrıca, personel çok ilgili ve nazik.
- Lökhane: Lökhane, Kemaliye’nin eski çarşısına verilen isim. Bu çarşı hala aktif olarak kullanılıyor. Çarşıdaki dükkanlar orijinal dokularını korumuşlar. Burası tarih içinde bir gezinti yapıyormuş hissi veriyor insana. Çarşıdan yamacın biraz yukarısına doğru yürüyünce yol kenarında akan sular ve çeşmeler eşliğinde Lök denilen dut ve cevizden yapılan tatlıyı yiyebileceğiniz Lökhane isimli bir işletmeye ulaşırsınız. Burada Lök’ün yapılışını izleyebilir tadına bakabilir ve satın alabilirsiniz. Ayrıca burada yöresel yemekler yapan dokusu bozulmamış eski bir konakta lezzetli kavurma, keşkek, kabak çiçeği dolması, sarma vb. yemeklerini yemenizi de tavsiye ederim.
- Apçağa Köyü: Ahmet Kutsi Tecer adına köylüler tarafından yapılmış bir müze-eve sahip olan köy Kemaliye’nin hemen dışında vadiye hakim bir tepede yer alıyor. Köyde bulunan A. K. Tecer evi geleneksel eşyalarla donatılmış otantik ve görülmeye değer. Köyün ekmeği meşhur bir fırını var. Ayrıca köyün içindeki Kayabaşı tesislerinde Karanlık Kanyon manzaralı güzel bir çay ya da kahve içebilirsiniz. Hatta köylülerin yaptıkları sütlacın da tadına bakabilirsiniz.
