Özellikle son yıllarda otomatik şanzımanlı araçlara olan ilgi giderek artmaya başladı. Yoğun trafik içerisinde artık manuel şanzımanlı araçlarla uğraşmak istemeyen birçok insan otomatik vitesli araçlara yönelmeye başladı. Otomatik vites araç almak isteyenlerin en çok karşılaştığı noktalardan biri yarı otomatik ile tam otomatik vites özelliklerinin ne olduğudur.
Yarı veya tam otomatik şanzımanların en önemli özelliği araçlarda istop etme gibi bir sorunla karşılaşmamanızdır. Bu yazımızda otomotiv sektöründe karşılaştığımız otomatik şanzımanla ilgili bazı kavramları açıklamaya çalışacağız.
Yarı Otomatik ile Tam Otomatik Şanzıman Nedir?
Yarı otomatik vites ile tam otomatik vitesi öncelikle manuel viteslerden ayıran en önemli özellik debriyaj sisteminin olmamasıdır. Bu araçlarda debriyaj pedalı bulunmamaktadır. Hem yarı otomatikte hem de tam otomatik şanzımanlarda vites geçişleri otomatik olarak gerçekleşmektedir. Aracın tam ya da yarı olmasını belirleyen unsur geçişlerin nasıl olduğuyla ilgilidir.
Yarı Otomatik Vites Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
Yarı otomatik viteste iki sistem ön plana çıkmaktadır. Burada yer alan iki unsur; tek kavramalı yarı otomatik şanzıman ve çift kavramalı yarı otomatik şanzıman özellikleridir.
Tek Kavramalı Yarı Otomatik Şanzımanlar
Her markada farklı adlandırmalar yapılmaktadır. Özellikle karşımıza çıkan iki isim belirleyici olabilir. Triptonic ve easytronic olarak adlandırabileceğimiz tek kavramalı yarı otomatik viteslerde vites geçişleri hissedilmekte, sürücü bu geçişleri rahatlıkla algılayabilmektedir. Bu şanzıman özelliğinin bir avantajı da sürücü otomatik şanzıman özelliğini devre dışı bırakarak manuel şanzımana geçmesidir. Direksiyon üzerinde yer alan kulakçıklar vasıtasıyla elle vites değiştirerek aracın şanzımanını manuel şanzıma çevirebilir.
Tek Kavramalı Yarı Otomatik Şanzımanların Dezavantajı Nedir?
Bu tür şanzımanlarda en çok rahatsızlık duyulan konulardan biri araçların dik yokuşlarda geriye kaymasıdır. Sürüş esnasında dik bir yokuşta durduğunuzda kalkış esnasında aracın geriye kayma ihtimalinin yüksek olmasıdır. Bunun olma nedeni de aracın çalışma prensibiyle ilgilidir ve bu da gayet normal olarak karşılanmaktadır.
Çift Kavramalı Yarı Otomatik Şanzıman
Birçok otomobil markasında gördüğünüz EDC ve DSG ifadeleri tam otomatik şanzıman olduklarını belirtmektedir. Bu şanzıman özelliğinde vites geçişleri çok hızlıdır ve vites geçişleri gerçekleşirken araçta çok fazla titreme oluşmaz. Çift kavrama özelliğine sahip araçlarda kavramalardan biri vites değiştirirken diğer kavrama özelliği de vites geçişini hazırlayıcı bir özelliğe sahiptir.
Çift kavramalı yarı otomatik viteslerde tek kavramalı otomatik viteslerdeki geçiş sarsıntısı ve dik yokuşlardaki geriye kaydırma ihtimali daha düşüktür. Bu açıdan daha iyi performans gösterdiği söylenebilir.
Tam Otomatik Şanzımanların Özellikleri
Bu tarz viteslerde tek ya da çift kavrama özellikleri ya da debriyaj özellikleri bulunmamaktadır. Kavrama özelliğinin yerini alan en önemli özellik “Tork Konvertörü” diye bilinen bir sistemdir. Bu sistem sayesinde yarı otomatik şanzımanlarda görülen vites geçişleri hissedilmez. Ayrıca yokuş kalkış desteğinin de verdiği avantajla aracın geriye kayma gibi bir dezavantajı da bulunmaz. Bu şanzıman özelliğiyle daha güvenli ve konforlu bir araç kullanımı gerçekleştirebilirsiniz.
Yarı Otomatik ile Tam Otomatik Şanzımanlar Arasındaki Farklar Nelerdir?
Yarı otomatikte vites geçişleri hissedilirken tam otomatik şanzımanlarda bu kolay kolay hissedilmez. (Markaya göre değişebilir.)
Yokuşta geriye kaydırma özelliği yarı otomatiklerde bulunurken tam otomatiklerde geriye kayma olmaz.
Yarı otomatik şanzımana sahip olan araçlar manuel olarak da kullanılırken tam otomatiklerde bu özellik bulunmaz.
Uzman Tavsiyesi: Yarı otomatik araç almak isteyenlerin araçta yokuş kalkış desteği olup olmadıklarına bakmaları gerekmektedir. Özellikle hill holder (Yokuş kalkış desteği) özelliği olan araçları tercih etmeleri gerekir. Tam otomatik şanzımanlarda böyle bir sorun olmadığı için bu sisteme sahip olmasına gerek yoktur.
Otomatik Şanzımanla İlgili Bazı Kavramlar
Multitronic: Audi markasına ait otomatik şanzıman özelliğidir. Son derece konforlu bir vites geçişi sağlayan bu sistem tam otomatik vites özelliği göstermektedir. Aracın vites geçişleri neredeyse hissedilmez.
DSG (Dual Shift Gearbox): Volkswagen markasına ait bir özelliktir. Diğer otomatik şanzımanlardan farkı iki debriyaja sahip olan bu sistem otomatikleştirilmiş manuel şanzıman olarak da geçmektedir. 1, 3, 5. viteslerde birinci debriyaj; 2, 4, ve 6. viteslerde ikinci debriyaj devreye girerek vites geçişlerini hissettirmeden son derece iyi bir performansla araç sürüş keyfini artırmaktadır.
CVT (Continuously Variable Transmission): Audi, Ford, Honda ve Toyota gibi markalarda kullanılan otomatik şanzıman özelliğidir.
EDC (Efficient Dual Clutch): Renault markasına ait otomatik şanzıman özelliğidir. Bu sistem özellikle yakıt tüketiminde % 15- 20 arasında bir tasarruf sağlamaktadır. EDC sisteminin işleyişi Volkswagen markasına ait olan DSG sistemine benzer.
MMT (Multi Mod Technology): Toyota ve Ford markalarına ait otomatikleştirilmiş manuel şanzıman olarak bilinmektedir. Bu sistem ani kalkışlarda veya yokuştan inişlerde aracın hızını azaltarak güvenlik açısından önemli bir avantaj sunmaktadır.
TCT Şanzıman Sistemi: Çift kavramalı yarı otomatik şanzıman özelliği gösteren bu sistem Alfa Romeo ve Fiat tarafından kullanılmaktadır. Bu sistemin avantajı daha çevreci olması ve yakıt tüketiminde tasarruf sağlamasıdır.
Dualogic Easytronic: Opel Corsa ve Astra modellerinde yer almaktadır. Debriyajsız bir sistemdir. Yakıt tasarrufunda önemli bir rol üstlenir. Kullanım açısından da hafif geçişler hissedilebilir.
Otomatik Şanzımanlı Araç Alanların Dikkat Etmesi Gerekenler
Son yıllarda insanların daha çok tercih ettiği şanzıman özelliği olan otomatik ya da yarı otomatik şanzımanlarda bazı sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Bu sorunları en aza indirebilmek için gerekli bakımları zamanında yapmanız araç için son derece önemlidir. Gerekli bakımların zamanında yapılmaması araçta büyük sorunlar ve maddi kayıplar oluşturabilir.
-
Şanzıman bakımları aksatılmadan yapılmalı
-
Keçe ve yağ değişimleri zamanında yapılmalı
-
Yağ durumu her zaman kontrol edilmeli
-
Sert kalkış ve sert duruşlardan kaçınılmalı
-
Otomatik şanzıman özelliği gösteren araçlarda vites geçiş mandalına basılmalı
Otomatik Vitesli Araçlarda Yer Alan Harflerin Anlamı
P (Park): Bu sistem araç tamamen istop edildikten sonra kullanıcı tarafından devreye alınır. Vites kolunu P harfine getirdiğiniz zaman araç park moduna geçer ve kendini frene alır. Bu modu devreye almadan önce aracın mutlaka durması gerekmektedir. Aksi takdirde araç şanzımanı zarar görebilir.
R (Reverse): Manuel şanzımanlarda da yer alan bu harfin anlamı geri vitestir. Bu özelliği de kullanırken aracınızı tam olarak durdurmanız sistemin daha rahat ve sorunsuz çalışmasını sağlar. Eğer aracınızı geri geri alacaksanız aracı tamamen durdurduktan sonra R harfine getirmeniz yeterlidir.
N (Neutral): Manuel şanzımanlarda yer alan aracı boş vitese alma işlemi otomatik şanzımanlarda N harfiyle gösterilmektedir. Aracı N harfine getirdiğinizde aracınız boşta hareket etmeye başlar. Çok fazla tavsiye edilmez.
D (Drive): Sürüş modu demektir. Boş şanzıman özelliğinde olan aracınızı çalıştırdıktan sonra D harfine getirerek aracınızı sürmeye başlarsınız. Aracın hareket etmesini sağlayan sistemdir.
S (Speed): Spor kullanım harfidir. Şanzıman kolunu bu harfe getirdiğinizde aracın devir aralığı yükselir. Hızlanması artar; ancak bu durumda yakıt tüketimi de en üst seviyeye çıkar.
O (Overdrive): SUV araçlarda spor mod yerine kullanılan bir sistemdir. Bu sistemde aynen Speed yani spor modda olduğu gibi aracın yüksek devirlerde çalışmasını sağlayarak hızlanmasını sağlar ve bu da aracın daha fazla yakıt tüketmesine neden olur.
En İyi Otomatik Vitesli Arabalar Hangileridir?
Öncelikle belirtelim ki, otomatik viteslerde BMW, Mercedes, Audi gibi araçları ayrı bir yere koyarak bu listeyi oluşturuyoruz. Çünkü lüks arabalar içerisinde yer alan bu modellere ulaşmak gerçekten zor. Bundan dolayı da bu listede yer alacak olan modeller alınabilecek fiyatlarla satışa sunulan modellerdir.
En İyi Otomatik Vitesli Sedan Modeller
Fiat Egea Mırror
Opel Astra Sport
Renault Megane Touch
Ford Focus Titanium
Toyota Corolla Flame X-Pack
Skoda Octavia Ambition
Honda Civic Elegance Eco
Volkswagen Passat Impression
En İyi Otomatik Vitesli Hatchback Modeller
Fiat Egea Mırror
Opel Astra Turbo Sport
Ford Fiesta
Toyota Avensis
Honda Civic RS
Volkswagen Golf
Seat Ibiza
Seat Leon
Hyundai i30
Renault Clio
Renault Megane
